اورس مه یر و خاطره قضاوت در مسابقه ایران و آمریکا

مهدی زارعی- اورس مه یر داور سوییسی در دوران جوانی در حالی كار قضاوت را آغاز كرد كه بزرگ‌ترین آرزویش حضور در استادیوم  «سن سیرو» بود! مه یر از آن روزها می‌گوید:

وقتی 14 سالم بود. فهمیدم كه هیچ وقت نمی‌توانم یك فوتبالیست حرفه‌ای شوم و در سن سیرو بازی كنم! این بود كه با خودم گفتم: پس اكنون چه باید بكنم؟ چطور است داور شوم؟! فكر خوبی بود! البته مجبور بودم تا 18 سالگی صبر كنم. زیرا درسویس، حداقل سن برای داوری 18 سال است. امّا مسیری كه انتخاب كرده بودم، برای خودم مشخص بود. دلم می‌خواست به استادیوم سن‌سیرو بروم و در جام جهانی سوت بزنم. وقتی داوری را شروع كردم خانمی از من پرسید: هدفت چیست؟! و من گفتم: هدفم این است كه در جام جهانی 1998  داوری كنم! این حرف را 21 سال قبل از جام جهانی فرانسه زده بودم! گفتم دلم می‌خواهد در آن جام جهانی حاضر باشم و همین طور نیز شد! بله. در آن جام‌جهانی حاضر بودم.

مه یر در سال 1994  به فهرست داوران فیفا اضافه شده بود و پس از چهار سال به رؤیای بزرگ زندگی خود رسید.

قضاوت در سیاسی ترین نبرد قرن

سوییسی بودن او سبب شد كه كسی در مورد بی‌طرفی او شك و شبهه‌ای نداشته باشد و به همین دلیل برای سیاسی‌ترین مسابقه آن تورنمنت كه بین ایران و آمریكا برگزار می‌‌شد، انتخاب شود. مه‌یر درباره لحظات پیش از مسابقه می‌گوید:

زیباترین لحظه قبل از شروع مسابقه وقتی بود كه دو تیم در كنار هم ایستادند و برق فلاش دوربین خبرنگار‌‌ها و عكاسها، فضا را پركرد. تمام تماشاگران كه حدود 40  هزار نفر بودند. شروع كردند به فریاد زدن زیرا همه می‌دانستند كه اتفاقی تاریخی در شرف رخ دادن است. مسابقه‌ای كه برای تمام مردم دنیا یك پیام داشت. این كه «ما صلح می‌خواهیم!» می‌خواهیم فوتبال بازی كنیم. می‌خواهیم با هم دوست باشیم. بله! پیش از شروع مسابقه حس و حالی بسیار خوبی در فضا حاكم بود.

امّا در طول مسابقه چه رخ داد؟ مه یر چنین یاد می‌كند:

در جریان مسابقه باید تصمیم می‌گرفتم كه در یك صحنه برای ایران پنالتی بگیرم یا خیر؟ امّا پنالتی نگرفتم. زیرا در این صورت دروازه‌بان آمریكا كارت قرمز می‌گرفت و در ضمن به نظرم رسید كه بازیكن ایرانی [خداداد عزیزی] بسیار بزرگنمایی كرد و خودش را به راحتی روی زمین انداخت. البته آن صحنه را واقعاً می‌شد پنالتی گرفت. ولی من پنالتی اعلام نكردم. فكر كردم به این شكل در روند مسابقه تغییری ایجاد نمی‌شد و برای بازی بهتر است!

داور سوییسی درباره نتیجه مسابقه می‌گوید:

از این كه ایران با نتیجه (2  ـ  1) پیروز شد، خوشحال بودم به خصوص از این جهت كه یكی از دوگل ایران مشكوك به آفساید بود كمك من لوسین بوشاردیو  كه كمك داور بی‌نظیری بود، اجازه داد مسابقه ادامه پیدا كند. البته تصمیمش درست بود و همین امر سبب شد ایران (2  ـ 1) پیروز شود. خوشحال بودم؛ زیرا دیگر كسی درباره پنالتی بحث نمی‌كرد. بازی فوق‌العاده‌ای بود و دو تیم با روحیه‌ای جوانمردانه با هم بازی كردند در پایان سال هم فیفا جایزه بازی جوانمردانه سال را به هر دو تیم داد كه تصمیم فوق‌العاده درستی بود. فكر می‌كنم داوری ما در آن روز، نمره قبولی گرفت.

قضاوت‌های مه‌یر سبب شد تا بسیاری، او را به عنوان یكی از بهترین‌های دنیا بدانند. او چهار سال بعد برای دومین بار، افتخار حضور در جام جهانی را به دست آورد.

ما در كره‌جنوبی مستقر بودیم. نظم و انضباط مردم كره، مرا به شدت تحت تأثیر قرار داده بود. جمعیت‌های 3 تا 4 میلیون نفری در خیابان‌‌ها، مسابقات را تماشا می‌كردند بدون آن كه كوچك‌ترین اتفاقی برای مردم رخ دهد. در آن تورنمنت هم قضاوت یك بازی مهم بین كره جنوبی و آمریكا را به من واگذار كردند دیداری كه بار سیاسی فراوانی داشت. پس از آن مسابقه قضاوت یكی از بازی‌های نیمه‌نهایی را به من سپردند كه بدون شك، بزرگ‌ترین و مهم‌ترین مسابقه‌ای بود كه در تمام عمرم قضاوت كرده بودم. كره‌جنوبی در برابر آلمان؛ آن دیدار هم بسیار مهم بود.

در آن دیدار نیز اتفاقی جنجالی رخ داد و كارت زردی كه او به میشائیل بالاك نشان داد، سبب شد كه بالاك، دیدار فینال را از دست بدهد. امّا گرفتن تصمیم‌های دشوار، بخشی از كار یك داور خوب است. مه‌یر در پایان سال 2004  بازنشسته شد و بااین كه دیگر به صورت مستقیم با دنیای فوتبال ارتباط ندارد. امّا اتفاقاتی كه در دنیای داوری می‌افتد را با دقت دنبال می‌كند. داور فوتبال،‌ هنرمندی است كه باید همواره خود را به روز نگه دارد. مه یر درباره تكنولوژی‌‌ خط دروازه می‌گوید:

همیشه طرفدار تكنولوژی خط دروازه بودم. برایم مهم نبود كه از دوربین استفاده شود یا از قطعه كوچك درون توپ، مهم این است كه این تكنولوژی به داوران كمك می‌كند و به آنها احساس امنیت می‌دهد به این ترتیب داور با اطمینان می‌تواند بگوید كه توپ از خط دروازه عبور كرده یا خیر؟ از مدّت‌‌ها پیش طرفدار این تكنولوژی بودم. به عقیده من بسیار خوب شد كه فیفا بالاخره تصمیم گرفت كه از این فناوری در جام جهانی استفاده كند. زیرا با این كار از حواشی داوری كاسته خواهد شد. من درباره استفاده از دوربین برای تشخیص خطا بودن حركات مشكوك یا هند بودن و نبودن صحنه‌های مورد بحث چندان مطمئن نیستم. داور باید نیت بازیكن را تشخیص داده و سرعت و فاصله را تخمین بزند. این كار وظیفه داور است!

حرفه داوری از زمان بازنشستگی مه‌یر تا امروز با تغییراتی مواجه شده است. داوران برتر به شدّت تحت فشار هستند. با این حال نباید توانایی داوران در مسابقات، از آنها گرفته شود. فوتبال بدون وجود داوران خوب، جذاب نیست.

مه‌یر در ارتباط با لزوم حمایت از داوران معتقد است:

ما به داورانی نیاز داریم با شخصیت‌هایی متفاوت. باید بیش از این‌‌ها تلاش كنیم تا این داوران رشد كنند و اعتماد به نفس پیدا كنند. به نظر من، این مسأله مهم‌ترین نكته است. هم برای فیفا و یوفا و هم برای تمام فدراسیون‌های عضو. حرف من همیشه همین بوده است. لزوم حمایت از داوران. باید از این نوع داوران به شدت حمایت كرد. زیرا آنها هستند كه منصفانه بودن فوتبال را تضمین می‌كنند و جلوی سوء استفاده از فوتبال را می‌گیرند. به این ترتیب ارزش و اعتبار فوتبال، بیشتر می‌شود. اما اگر از داوران حمایت نشود، ممكن است كل فوتبال به خطر بیفتد. در این صورت ممكن است از فوتبال سوء استفاده شده و این اتفاقی است كه كسی دوست ندارد شاهد آن باشد.